احساس گیجی و بیماری حرکت

احساس گیجی و بیماری حرکت

سالانه، بیش از دو میلیون نفر به دلیل احساس گیجی یا سرگیجه به پزشک مراجعه می کنند و تعداد نامعلومی، از بیماری حرکت که شایعترین بیماری مربوط به مسافرت است رنج می برند.

احساس گیجی(Dizziness) چیست؟

بعضی بیماران، عدم تعادل را به صورت احساس گیجی، سبکی سر، عدم ثبات یا ناپایداری بیان می کنند. این احساس عدم تعادل بدون چرخش یا دوران، گاهی به دلیل مشکل گوش داخلی است.

سرگیجه (Vertigo) چیست؟

بعضی از افراد در ابراز مشکل تعادل خود می گویند که خودشان یا اشیاء اطرافشان در حال چرخش یا دوران هستند. سر گیجه اغلب ناشی از مشکل گوش داخلی است.

احساس گیجی و بیماری حرکتی

احساس گیجی و بیماری حرکتی

بیماری حرکت و بیماری دریا چیست؟

بعضی بیماران هنگام سوار شدن در هواپیما، اتومبیل یا سرگرمیهای پارک ها دچار تهوع و حتی استفراغ می شوند. این حالت بیماری حرکت نامیده می شود. خیلی از بیماران، بیماری حرکت را هنگام راندن قایق یا مسافرت با کشتی تجربه می کنند. این حالت که در واقع همان اختلال است، بیماری دریا نامیده می شود.

بیماری حرکت یا دریا معمولاً چندان آزار دهنده و نشانه بیماری طبی جدی نیست، اما بعضی مسافران با این بیماری به شدت ناتوان می شوند و تعداد اندکی حتی تا چند روز بعداز مسافرت نیز از علائم رنج می برند.

آناتومی تعادل

گیجی، سر گیجه و بیماری حرکت همگی مربوط به حس تعادل هستند. پژوهشگران طب فضا و هوانوردی این حس را تجسم سه بعدی می نامند چراکه این حس به مغز می گوید که بدن در کجا و چه وضعیتی قراردارد، به کدام سمت حرکت می کند و اینکه بدن ثابت  یا در حال چرخش است.

حس تعادل توسط عملکرد متقابل و پیچیده ی قسمت های زیر حفظ می شود:

  • گوش داخلی ( لابیرنت نیز نامیده می شود)، که جهت حرکت، مانند چرخش، حرکت جلو و عقب، پهلو به پهلو و بالا – پایین را کنترل می کند.
  • چشم ها که موقعیت بدن در فضا و همچنین جهت حرکت را کنترل می کنند.
  • گیرنده های فشاری پوست مانند آنها که در مفاصل و ستون فقرات هستند که بیان می کنند کدام قسمت بدن در پایین قرار دارد و یا زمین را لمس می کند.
  • گیرنده های حسی مفاصل و عضلات که نشان می دهند که کدامیک از اجزای بدن در حرکتند.
  • سیستم عصبی مرکزی (مغز و مخچه)، که تمام اطلاعات ظریف را از سیستم های چهار گانه دیگر پردازش می کند تا از آنها یک حس هماهنگ استخراج کند.

علائم بیماری حرکت و گیجی وقتی ظاهر می شود که سیستم عصبی مرکزی پیام های متناقض از سیستم های چهارگانه دیگر دریافت کند.

به مثال های زیر توجه کنید:

  • فرض کنید شما در هوای طوفانی در هواپیما هستید و هواپیمای شما، توسط جریان آشفته هوا و باد در تلاطم است. چشم های شما این حرکات را حس نمی کند چون تمام آنچه شما می بینید قسمت داخلی هواپیماست بنابراین مغز شما پیامهایی دریافت می کند که با یکدیگر هماهنگ نیستند. شما ممکن است «بیماری حرکت» را تجربه کنید.
  • تصور کنید شما در صندلی عقب یک ماشین در حال حرکت نشسته اید و کتابی را مطالعه می کنید، گوش داخلی و گیرنده های پوست شما حرکت را حس می کنند اما چشم شما تنها صفحات کتاب را می بیند، شما ممکن است «بیماری ماشین یا حرکت» را تجربه کنید.
  • فرض کنید دچار آسیب گوش داخلی در یک سمت ناشی از ضربه سر یا عفونت شده اید. گوش داخلی آسیب دیده، نمی تواند سیگنالهای گوش سالم را انتقال دهد. این حالت پیامهای متناقض در مورد حس چرخش به مغز می دهد و ممکن است از احساس دوران، سرگیجه وتهوع رنج ببرید.

کدام مشکلات طبی باعث احساس گیجی می شود؟

جریان خون: اگر مغز شما جریان خون کافی دریافت نکند، احساس سبکی در سر می کنید. تقریباً هرکس این حالت را درمورد بلند شدن سریع از حالت خوابیده تجربه کرده است. اما بعضی افراد، به دلیل جریان خون نا کافی، این حالت سبکی سر را مکرراً یا به صورت مزمن دارند. این حالت می تواند بدلیل آرتریواسکلروز(تصلب شراین) یا سختی شریان ها ایجاد شود و اغلب در افرادیکه فشار خون بالا، مرض قند، یا سطح چربی خون بالا دارند (کلسترول ) دیده می شود. گاهی این حالت در بیماران با عملکرد قلبی ناکافی (نارسایی قلبی) یا کم خونی دیده می شود.

داروهای خاصی بخصوص محرک ها مانند نیکوتین و کافئین جریان خون مغز را کاهش می دهند. نمک زیادی در رژیم غذایی نیز منجر به جریان خون نا کافی می شود. گاهی اوقات جریان خون به دلیل اسپاسم شریان ها ثانویه به استرس، اضطراب و تنش، مختل می شود.

اگر گوش داخلی جریان خون کافی دریافت نکند نوع خاصی گیجی به اسم سرگیجه رخ می دهد.

گوش داخلی به تغییرات جزیی جریان خون بسیار حساس است و همه دلایل ذکر شده در بالا، (جهت جریان خون ناکافی مغز) درمورد گوش داخلی نیز صادق است.

ضربه: شکستکی کاسه سر که باعث آسیب گوش داخلی شود، سبب سرگیجه شدید و ناتوان کننده همراه با تهوع و کاهش شنوائی می شود. سرگیجه چندین هفته طول خواهد کشید سپس به تدریج بهبود می یابد چرا که سمت سالم وظیفه سمت مقابل را به عهده می گیرد.

عفونت: ویروس ها مانند عوامل سرماخوردگی یا انفولانزا می توانند به گوش داخلی و اتصالات عصبی آن به مغز حمله کنند. این حالت سبب سر گیجه شدید می شود ولی شنوائی اغلب طبیعی می ماند. عفونت های باکتریایی مانند ماستوئیدیت اگر به گوش داخلی گسترش یابد به صورت کامل هم شنوائی و هم تعادل آن گوش را مختل می کند. شدت سرگیجه و زمان بهبود شبیه شکستگی های جمجمه خواهد بود.

آلرژی: بعضی بیماران حملات گیجی و یا سرگیجه را هنگام برخورد با ذرات معلق در هوا یا غذا که به آن حساسیت دارند، تجربه می کنند. (مثل گرد و غبار، کپک، گرده ی گیاهان، پوست حیوانات و …..)

بیماریهای عصبی: بعضی از بیماریهای عصبی می توانند عامل سرگیجه باشند. از جمله: مالتیپل اسکلروزیس، سفلیس، تومورها و …… اینها دلایل نا شایع سرگیجه هستند اما پزشک حین معاینه بالینی به آنها نیز توجه خواهد کرد.

پزشک برای گیجی من چه خواهد کرد؟

پزشک از شما خواهد خواست که گیجی خود را توصیف کنید، آیا احساس سبکی سر است یا احساس حرکت؟ چه مدت و هر چند وقت یکبار گیجی شما را آزار می دهد؟ یک حمله گیجی چقدر طول می کشد و اینکه آیا همراه با کاهش شنوائی، تهوع و استفراغ است؟ از شما ممکن است درمورد شرایطی که سبب حملات گیجی می شود سئوال شود. ضروری است به سوالاتی در مورد داروهای مصرفی، آسیب های سر، عفونت های اخیر و سوالات دیگری در مورد گوش و سیستم عصبی خود، پاسخ دهید.

پزشک شما گوش ها، بینی وحلق شما را معاینه خواهد کرد و تست های عصبی و عملکرد تعادلی انجام خواهد داد.  از آنجا که گوش داخلی هم تعادل و هم شنوائی را کنترل می کنداختلالات تعادل،اغلب روی شنوائی نیز اثر می گذارند وبالعکس. بنابراین، پزشک احتمالاً تست های شنوائی (اودیوگرام) را توصیه خواهد کرد. پزشک ممکن است رادیوگرافی جمجمه،CT اسکن یا MRI مغزتست های اختصاصی بررسی حرکات چشم ها بعد از تحریک گوش داخلی با آب گرم یا سرد (الکترونیستاگموگرافی – ENOG) درخواست کند. دربعضی موارد، تست های خونی یا ارزیابی قلبی ممکن است توصیه شود.

همه بیماران نیازمند همه تست ها نیستند. قضاوت پزشک بر پایه هر بیمار به طور جداگانه خواهد بود. به همین ترتیب، درمانی که توسط پزشک توصیه می شود به تشخیص بستگی دارد.

من برای کاهش گیجی چه کار می توانم بکنم؟

  • از تغییرات ناگهانی در وضعیت خودداری کنید، بخصوص از حالت دراز کشیده به ایستاده یا چرخیدن از یک طرف به طرف دیگر.
  • از حرکات شدید سر اجتناب کنید، (بخصوص نگاه به بالا) یا حرکت سریع سر (بخصوص چرخشی)
  • مصرف موادی که جریان خون را مختل می کنند حذف کنید یا کاهش دهید مثل نیکوتین، کافئین و نمک.
  • شرایطی که سر گیجه تان را تشدید می کند، به حداقل رسانید، مثل استرس و اضطراب یا موادی که به آنها حساسیت دارید.
  • هنگام سر گیجه از فعالیتهای خطرناک اجتناب کنید.  مثل رانندگی یا کار با وسایل خطرناک یا بالا رفتن از نردبان و ….

من برای بیماری حرکت چه می توانم بکنم؟

همیشه در جایی بنشینید، که چشمانتان همان حرکتی که بدن و گوش داخلی تان احساس می کند را ببیند، مثلاً در صندلی جلویی ماشین بنشینید و به دور دست نگاه کنید، روی عرشه کشتی بروید و افق را تماشا کنید، کنار پنجره هواپیما بنشینید و بیرون را نگاه کنید. در هواپیما صندلی روی بال را انتخاب کنید که حرکت حداقل است.

  • حین مسافرت مطالعه نکنید.  اگر سابقه بیماری حرکت دارید روی صندلی ای که رو به عقب است ننشینید.
  • به شخص دیگری که بیماری حرکت دارد نگاه نکنید یا با او صحبت نکنید.
  • از بوهای قوی (غلیظ) و غذای تند و روغنی بلافاصله قبل و حین مسافرت اجتناب کنید. تحقیقات پزشکی هنوز تاثیر درمان های عوامانه مثل نوشابه های غیر الکلی و سون آپ یا شربت کولا با یخ را نشان نداده اند.
  • یکی از داروهای بیماری حرکت را طبق توصیه پزشکتان قبل از شروع مسافرت با خود داشته باشید.

بعضی از این داروها بدون نسخه پزشک فروخته می شوند.  (مثلDramamine ، Bonine، Marezine،……). داروهای قویتر مثل آرام بخش ها و سرکوب کننده های سیستم عصبی، نیاز به نسخه پزشک دارند. بعضی از آنها به صورت قرص و بعضی به صورت شیاف هستند.

بیاد داشته باشید در اغلب موارد بیماری حرکت و سرگیجه خفیف خود بخود درمان می شوند. موارد شدید و مواردی که به صورت پیشروند بدتر می شود نیاز به توجه پزشک متبحر در گوش و حلق و بینی، تعادل و سیستم های عصبی دارد.

راه های ارتباطی با دکتر علی محمد اصغری:

شماره های تماس: 22374050 – 22375902

صفحه اینستاگرام: dr_alimohamad_asghari

برای کسب اطلاعات بیشتر به بهترین متخصص گوش و حلق و بینی در تهران مراجعه نمایید.​​​

پاسخ

پنج − 1 =

Call Now Button