بیماری اتواسکلروز را بشناسید
- 1 اتواسکلروز
- 1.1 اتواسکلروز چیست؟
- 1.2 چه کسی دچار اتواسکلروز می شود و چرا؟
- 1.3 علائم اتواسکلروز
- 1.4 چگونه اتواسکلروز تشخیص داده می شود؟
- 1.5 استاپدکتومی چیست؟
- 1.6 بعداز استاپدکتومی چه انتظاری باید داشته باشم؟
- 1.7 صداها چگونه شنیده می شوند؟
- 1.8 علت بروز اتواسکلروز
- 1.9 علائم و نشانه های اتواسکلروز
- 1.10 تشخیص اتواسکلروز
- 1.11 درمان اتواسکلروز
اتواسکلروز
اتواسکلروز، از اتو به معنای گوش و اسکلروز به معنای سخت شدن غیر طبیعی بافت بدن آمده است. این اختلال در پی تغییر در روند ترمیم غیر طبیعی استخوان گوش میانی اتفاق می افتد. ترمیم استخوان، روندی است که در تمام طول زندگی رخ می دهد و بافت استخوان جایگزین بافت های قدیمی می شود.
در اتواسکلروز، ترمیم غیر طبیعی استخوان، روند انتقال صدا از گوش میانی به گوش داخلی را مختل می کند. این اختلال در بیشتر موارد ارثی است.
افراد معمولا متوجه ابتلا به این اختلال نمی شوند تا زمانی که شنوایی شان کم شود و به مرور این وضعیت شدیدتر خواهد شد. افراد مبتلا اغلب به آرامی صحبت می کنند، آن هم به این دلیل که صداهای محیط را بلند می شنوند.
بیشتر افراد مبتلا به این اختلال اظهار می کنند که در محیط های شلوغ، صداها را بهتر می شوند، چرا که افراد در محیط های شلوغ با صدای بلندتری با هم صحبت می کنند.
اتواسکلروز چیست؟
واژه اتواسکلروز از معنی یونانی کلمات سخت (اسکلرو) و گوش (اتو) گرفته شده است. این حالت در اثر رشد غیرطبیعی استخوان اضافی در استخوانچه های گوش میانی ایجاد می شود که منجر به عدم حرکت (فیکس شدن) استخوان رکابی می شود. استخوان رکابی باید آزادانه حرکت کند تا گوش به درستی کار کند و خوب بشنویم.
شنوائی یک پروسه پیچیده است. در یک گوش طبیعی، ارتعاشات صوتی از گوش خارجی وارد مجرای گوش شده و در آنجا به پرده صماخ برخورد می کنند. این ارتعاشات باعث حرکت پرده گوش می شوند که به نوبه خود به سه استخوانچه کوچک گوش میانی شامل چکشی، سندانی و رکابی منقل می شود. هنگامیکه استخوانچه رکابی حرکت کند، سبب حرکت مایع گوش داخلی می شود که به نوبه خو ، روند تحریک عصب شنوائی را آغاز می کند. عصب شنوائی انرژی صوتی را به مغز منتقل کرده و سبب شنیدن صوت می شود. وقتیکه هر قسمت از این روند مختل شود، شنوائی با اشکال مواجه می شود.
چه کسی دچار اتواسکلروز می شود و چرا؟
تخمین زده می شود که 10 % جمعیت بالغ سفید پوست دچار اتواسکلروز می شوند. این حالت در افراد ژاپنی و امریکای جنوبی کمتر و در آمریکایی های آفریقایی نادر است. در کل زنان میانسال سفید پوست بیشتر در معرض خطر هستند. کاهش شنوائی اتواسکلروز پیشرونده است و می تواند از سنین 15 تا 45 سالگی شروع شود. اما معمولاً در اوایل دهه 20 شروع می شود. بیماری هم زنان و هم مردان را می تواند درگیر کند اما به خصوص در زنان حامله که به دلیل نا معلوم کاهش سریعی در شنوائی را تجربه می کنند، مشکل سازتر است.
تقریباً 60 % موارد اتواسکلروز منشاء ژنتیکی دارند. به طور متوسط ، شخصی که یکی از والدینش اتواسکلروز دارد، 25 % شانس گرفتن این بیماری را دارد. اگر هر دو والدین اتواسکلروز داشته باشند، خطر بیماری به 50 % افزایش می یابد.
علائم اتواسکلروز
کاهش شنوائی تدریجی شایعترین علامت اتواسکلروز است. معمولاً در ابتدا افراد مبتلا به اتواسکلروز متوجه می شوند که نمی توانند اصوات با فرکانس پایین (بم ) یا نجوا را بشنوند. علائم دیگر بیماری شامل گیجی، مشکلات تعادل و وزوز (احساس سوت زدن گوش، غرش در گوش، وزوز یا صدای فیش) در گوش یا سر می باشند.
چگونه اتواسکلروز تشخیص داده می شود؟
از آنجا که بسیاری از علائم معمول اتواسکلروز می تواند توسط حالات دیگر بالینی ایجاد شود، ضروری است که بیمار توسط متخصص گوش و حلق و بینی معاینه شود تا سایر علل احتمالی علائم را رد کند. پس از معاینه گوش، متخصص گوش و حلق و بینی درخواست شنوائی سنجی می کند. بر پایه نتایج این تست ومعاینات بالینی، متخصص گوش و حلق و بینی، روش های درمانی مناسب را پیشنهاد می کند.
استاپدکتومی چیست؟
استاپدکتومی یک روش جراحی است که تحت بیهوشی عمومی یا بی حسی موضعی و از طریق مجرای گوش با استفاده از یک میکروسکوپ جراحی انجام می شود (شکاف و برش خارجی معمولاً ندارد). این عمل شامل خارج کردن استخوانچه غیر متحرک رکابی و جایگزین کردن آن با یک وسیله (پروتز) است. پروتز به استخوانچه های گوش میانی اجازه می دهد که دوباره حرکت را آغاز کنند و باعث تحریک مایع گوش میانی و بهبود یا برگشت شنوائی می شود.
عمل استاپدکتومی از سال 1956 انجام شده است و حدود نود درصد موفقیت دارد. در موارد نادر (حدود 1 % جراحی ها)، جراحی ممکن است شنوائی را بدتر کند. 8 بیمار از هر 10 بیمار اتواسکلروزدو طرفه دارند و هر دو گوششان بیمار است. برای این بیماران گوش ها به صورت جداگانه جراحی می شوند و معمولاً گوش با شنوائی کمتر، ابتدا عمل می شود.
بعداز استاپدکتومی چه انتظاری باید داشته باشم؟
اغلب بیماران عصر روز عمل به خانه بر می گردند و به آنها گفته می شود که آرام روی گوش عمل نشده دراز بکشند. آنتی بیوتیک های خوراکی، ممکن است توسط متخصص گوش و حلق و بینی تجویز شود. بعضی بیماران در اولین روزهای بعداز عمل سرگیجه را تجربه می کنند. حس چشایی نیز ممکن است برای چند هفته تا چند ماه بعداز جراحی تغییر کند، اما معمولاً به حالت طبیعی بر می گردد.
به دنبال عمل جراحی، از بیماران خواسته می شود که از باد کردن بینی، شنا کردن یا سایر فعالیتهایی که ممکن است سبب ورود آب به گوش عمل شده شوند، خودداری کنند. فعالیتهایی مثل مسافرت هوایی معمولاً دو هفته پس از جراحی می تواند شروع شوند.
در صورتیکه هریک از موارد زیر اتفاق افتاد، متخصص گوش و حلق وبینی خود را فوراً مطلع کنید:
- کاهش شنوائی ناگهانی
- درد شدید
- سرگیجه طولانی یا شدید
- هرگونه علامت جدید مربوط به گوش عمل شده
از آنجا که در این جراحی، در گوش پانسمان گذاشته می شود، بهبود شنوائی تا خارج کردن آنها (یک تا دوهفته بعداز عمل) مشخص نخواهد شد. پرده گوش سریع ترمیم می شود و معمولاً در عرض دو هفته به حداکثر سطح بهبود می رسد.
صداها چگونه شنیده می شوند؟
در شنوایی سالم، امواج صوتی در هوا به سیگنال های الکتریکی – شیمیایی در گوش تبدیل می شوند. عصب شنوایی این سیگنال ها را به مغز انتقال می دهد.
در ابتدا، امواج صوتی وارد گوش خارجی شده و از طریق مجاری باریکی که کانال گوش نام دارد به پرده گوش می رسند. برخورد امواج صوتی به پرده گوش، باعث ارتعاش این پرده می شود.
استخوان های گوش میانی، ارتعاشات صوتی را تقویت کرده و به قسمت حلزونی می فرستند، ساختار مملوء از مایع که حلزونی شکل است و در گوش داخلی واقع شده است. قسمت فوقانی و انتهایی حلزونی، توسط غشای الاستیکی از هم جدا می شوند.
ارتعاشات صداهای وارد شده، باعث موج دار شدن مایع درون حلزونی می شود و این موج در غشا به حرکت در می آید. سلول های مویی موجود در قسمت فوقانی غشا نیز به حرکت در خواهند آمد.
علت بروز اتواسکلروز
اتواسکلروز معمولا زمانی اتفاق می افتد که یکی از استخوان های گوش میانی در جای خود می چسبد. در چنین شرایطی، هیچ گونه حرکت ارتعاشی در استخوان اتفاق نمی افتد و صدا در گوش به حرکت در نمی آید و در نتیجه، شنوایی نیز مختل خواهد شد.
علت اصلی بروز اتواسکلروز به طور قطعی مشخص نیست، اما پزشکان معتقدند که این اختلال می تواند به دلیل عفونت، فشارهای وارده به بافت استخوانی اطراف گوش داخلی ناشی از شکستگی و یا ابتلا به اختلالات مربوط به سیستم ایمنی باشد.
تحقیقات نشان می دهند، اتواسکلروز می تواند با موارد زیر در ارتباط باشد:
عوامل ژنتیکی: این اختلال معمولا زمینه خانوادگی دارد. بارداری: برخی خانم ها در ماه های اول بارداری یا بلافاصله بعد از آن با علائمی از اتواسکلروز روبرو خواهند شد.
علائم و نشانه های اتواسکلروز
کاهش شنوایی، یکی از شایع ترین نشانه های اتواسکلروز می باشد. علائم این اختلال معمولا از یک گوش آغاز و به گوش دیگر خواهد رسید. کاهش قدرت شنوایی می تواند به مرور اتفاق بیفتد. در بسیاری از موارد، بیمار در ابتدا قادر به شنیدن صداهای ریز نخواهد بود.
برخی از بیماران با علائمی از قبیل سرگیجه، مشکلات تعادل و وزوز گوش مواجه خواهند شد.
تشخیص اتواسکلروز
تشخیص اتواسکلروز توسط متخصص گوش و حلق و بینی امکان پذیر می باشد. اولین مرحله تشخیص شامل تعیین ابتلا به سایر بیماری ها و اختلالاتی است که علائم مشابه اتواسکلروز را در پی دارد.
در مرحله بعد، تست های شنوایی (شنوایی سنجی) انجام می شود تا میزان حساسیت شنوایی و انتقال صوت به گوش میانی بررسی شود. در برخی موارد، تست های تصویربرداری مانند سی تی اسکن به تشخیص این اختلال کمک می کنند.
درمان اتواسکلروز
درمان این اختلال با توجه به شدت علائم و سایر فاکتورهای موجود در نظر گرفته می شود.
اگر کاهش شنوائی خفیف است، متخصص گوش و حلق و بینی توصیه به ادامه پیگیری و استفاده از سمعک جهت تقویت صدای رسیده به گوش می کند. فلوراید سدیم پیشرفت بیماری را آهسته می کند و ممکن است تجویز شود. در اغلب موارد اتواسکلروز، جراحی (به نام استاپدکتومی یا استاپدوتومی)، موثرترین روش برگرداندن یا بهبود شنوائی است.
روند پیشرفت این اختلال در هر فردی متفاوت است. ممکن است برخی بیماران با مشکلات شنوایی شدیدی روبرو نشوند. بسته به درجه کم شنوایی، سلامت جسمانی بیمار و سایر فاکتورها، ممکن است پزشک تصمیم بگیرد بیمار برای مدتی تحت نظر باشد و تست های شنوایی انجام شود.
استفاده از سمعک نیز می تواند به درمان کم شنوایی کمک کند.
مکمل های سدیم فلوراید، از جمله مکمل هایی هستند که از سوی پزشک تجویز می شوند و می توانند روند پیشرفت بیماری را آهسته کنند.
در واقع می توان گفت که درمان دارویی برای اتواسکلروز وجود ندارد. در بیشتر موارد، استفاده از سمعک به تقویت شنوایی کمک می کند، اما در نهایت جراحی راه قطعی درمان خواهد بود.
روند جراحی که استاپدکتومی نام دارد، روشی است که در آن، جراح دستگاه پروتز را داخل گوش میانی قرار می دهد تا راه برای دسترسی به استخوان غیر طبیعی باز شود و امواج صوتی بتوانند به گوش داخلی راه پیدا کنند و شنوایی بهبود یابد.
آن چه که اهمیت دارد این است که این روش جراحی باید توسط پزشک متخصص انجام شود تا احتمال بروز عوارض به حداقل برسد. به عنوان مثال، برخی مشکلات شنوایی بعد از جراحی برطرف نمی شود و گاهی ممکن است شاهد بدتر شدن علائم نیز باشیم.
کم شدن قدرت شنوایی می تواند برای فرد آزار دهنده باشد. به همین خاطر، در صورتی که احساس کردید از شنوایی شما کاسته شده، حتما به پزشک مراجعه کنید. داشتن سبک زندگی سالم در افراد مبتلا به این اختلال می تواند به کنترل فشار این بیماری کمک کند. اهمیت دادن به ورزش، رژیم غذایی سالم، داشتن خواب کافی و عدم استعمال دخانیات از جمله مواردی است که بیماران باید به آن اهمیت دهند.
تشخیص به موقع و دنبال کردن اقدامات درمانی می تواند به بهبود کیفیت زندگی بیمار کمک کند.
راه های ارتباطی با دکتر علی محمد اصغری:
شماره های تماس: 22374050 – 22375902
صفحه اینستاگرام: dr_alimohamad_asghari
برای کسب اطلاعات بیشتر به بهترین متخصص گوش و حلق و بینی در تهران مراجعه نمایید.